دلیل سیاه شدن پوست با طلا
گالری طلای روبی
1401/09/07
وقتی صحبت از طلا و جواهر میشود ذهن ناخودآگاه زیورآلاتی همچون، انگشتر، گردنبند، دستبند و گوشواره را برایمان تداعی میکند. در بین فلزاتی که در صنعت طلاسازی به کار گرفته میشوند، طلا از جمله فلزاتی است که در برخورد با انواع مختلف مواد شیمیایی کمترین واکنش را از خود بروز میدهد و به همین دلیل طلا به با ارزشترین و گرانترین فلز در جهان تبدیل شده است. طلا به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب نمیشود، برای همین درخشش خود را حفظ میکند. اما این خصوصیت مربوط به طلای خالص است، همانطور که میدانید طلاسازان برای این که بتوانند از طلای خالص زیورآلات تهیه کنند مجبورند آن را با فلزات دیگر ترکیب کنند، برای همین با گذشت زمان لایه سطحی طلا دچار خوردگی شده و سیاه میشود، سیاه و کدر شدن رنگ سطح جواهرات را اصطلاحا پوسته سیاه مینامند. اما احتمالا برای شما یا اطرافیانتان پیش آمده است که بعد از استفاده از یک زیور طلا مانند انگشتر طلا ، دستبند و ... قسمتی از بدن که با آن در تماس بوده سبز رنگ یا سیاه رنگ شده است. علت سیاه شدن پوست دلایل مختلفی میتواند داشته باشد که از جمله آن میتواند به تعرق زیاد، مصرف داروهای شیمیایی، برخورد طلا با مواد شوینده و آرایشی، کم خونی، پختن غذا، برخورد مواد غذایی اسیدی مثل آبلیمو با طلا، عیار طلا، استفاده از آلیاژ نامرغوب نیکل و مس در هنگام ساخت طلا و... باشد. در نتیجه سیاه یا کدر شدن پوستتان توسط زیورآلات طلا به دلیل عدم اصالت و نامرغوب بودن طلای شما نیست، بلکه علت و عوامل مختلفی میتوانند در این زمینه نقش داشته باشند. حتی نوعی آلرژی و حساسیت به نام درماتیت تماسی وجود دارد که افرادی که این مشکل را دارند به مواد شیمیایی موجود در طلا حساسیت داشته به همین دلیل ممکن است رنگ پوستشان نیز تغییر پیدا کند. در این مقاله به بررسی تک تک این علتها میپردازیم و سعی میکنیم شما را با راه حلهای مناسب این مشکل آشنا کنیم.
طلای خالص در واقع همان طلای 24 عیار است که نمیتوان با آن زیورآلات تهیه کرد، بنابراین برای ایجاد استحکام طلاسازان به طلا فلزات دیگری مانند مس، نیکل، نقره و ... را اضافه میکنند تا بتوانند با آنها اکسسوریهای طلایی زیبا بسازند، اما علت سیاه شدن زیورآلات دقیقا همین آلیاژهایی هستند که در آنها بکار میبرند. این فلزات با رطوبت و اکسیژن هوا واکنش نشان میدهند و باعث کدر و سیاه شدن طلا میشوند. نوع آلیاژ مورد استفاده و مقدار عیار یا بعبارتی خلوص طلا در این زمینه بسیار نقش مهمی دارد، هر چه عیار طلا بالاتر باشد و مقدار فلزاتی مانند مس و نیکل و .. کمتر استفاده شده باشد. احتمال سیاه شدن طلا کمتر میشود. معمولا در طلاهایی با عیار 10 از فلز نیکل استفاده میکنند که علاوه بر اینکه باعث ایجاد حساسیت در برخی افراد میشود، بلکه علت سیاه شدن طلای ساخته شده هم میباشد.
همانطور که گفتیم عوامل زیادی میتوانند در سیاه شدن پوست با طلا موثر باشند، در زیر به بررسی این عوامل میپردازیم؛
یکی از فلزاتی برای ترکیب با طلا استفاده میشود و در دنیا استفاده از آن مرسوم است، مس میباشد. برخی از سازندگان طلا برای سود بیشتر در هنگام ترکیب طلای خالص با مس از مس نامرغوب و بیکیفیت استفاده میکنند، و همین امر باعث میشود که وقتی طلا در معرض کوچکترین رطوبتی قرا میگیرد، ردی سبز رنگ بر روی پوست شما ایجاد کند. احتمال وقوع این اتفاق در هوای گرم و مرطوب بیشتر است. وقتی پوست شما عرق میکند اسیدهای موجود بر روی پوست با مس موجود در طلا و جواهرات ترکیب میگردد و باعث ایجاد نمکهای مسی و یا در واقع زنگ زدن مس میشود، نمکهای مسی معمولا به رنگ سبز یا آبی هستند که بر روی طلا یا جواهر ایجاد شده و این لایه به دلیل تماس با پوست به پوست شما منتقل میگردد و به صورت رد سبز رنگ نمایان میشود. برخی افراد با دیدن این وضعیت تصور میکنند به طلا حساسیت دارند، ولی در واقع اینطور نیست در زمان حساسیت معمولا بر روی پوست جوش، دانه های قرمز رنگ همراه با خارش ایجاد میگردد که در این صورت باید به پزشک مراجعه کرد.
فلز دیگری که بسیار در طلاسازی کاربرد دارد نقره است، قطعا میدانید در تولید طلاهای سفید معمولا یکی از آلیاژهایی که با طلای خام ترکیب میشود، نقره است. کارشناسان معتقدند نوعی نقره بنام نقره استرلینگ وجود دارد که وقتی با طلا ترکیب میشود ممکن است در مجاورت پوست انسان اکسید شده و این حالت زنگ زدگی نقره به صورت لکههای سیاه یا سبز تیره بر روی پوست نمایان گردد.
تماس نیکل با پوست، واکنشی شبیه مس را به دنبال دارد با این تفاوت که به جای رنگ سبز، رنگ سیاه بر روی پوست ایجاد مینماید. فلز نیکل معمولا در مصنوعات طلا و جواهر با کیفیت پایینتر یا بهتر است بگوئیم عیار پایین استفاده میشود. که در اثر گذر زمان روکش روی طلا از بین رفته و باعث تماس مستقیم پوست با نیکل میگردد و این امر سیاه شدن پوست را به دنبال دارد. نیکل بیشتر در ساخت طلای سفید استفاده میشود، پس از ساخت طلا معمولا آن را با روکش رودیم میپوشانند تا هم طلا براقتر شود و هم پوست از برخورد با نیکل در امان بماند. اما وقتی به مرور زمان یا حتی برخی عوامل محیطی این روکش از بین میرود پوست در تماس مستقیم با نیکل قرا میگیرد و سیاه میشود. برای همین ،این اتفاق در طلای سفید بیشتر از طلای زرد دیده میشود.
عرق بدن برخی افراد به دلیل شرایط بدنی، خوراک و فعالیتهای روزانهای که انجام میدهند، بسیار تند و تیز است. هنگام عرق کردن اسیدهای چربی از بدن آزاد میشوند که با آلیاژهای طلای استفاده شده در جواهرات شما واکنش داده و و موجب سیاه شدن طلا و پوست شما میشوند. طلا به خودی خود دچار خوردگی نمیشود، اما آلیاژهای ترکیب شده با آن، مثلا نقره یا مس ممکن است دچار این واکنش شوند ودر شرایط مرطوب ترکیبات شیمیایی تیرهای ایجاد کنند. همچنین سولفور موجود در عرق نیز میتواند باعث ایجاد لکههای سبز رنگ بر روی پوست گردد.
قرار گرفتن طلاهایی که حاوی نقره و مس هستند در معرض محیط نمکی هم میتواند باعث ایجاد لکههای سیاه بر روی پوست گردد. اگر در هنگام آجیل خوردن یا پاپ کورن خوردن، نمک موجود در آنها اتفاقی در زیر حلقه طلا شما برود باعث ایجاد خوردگی طلا شده و در نتیجه رنگ پوست را تغییر میدهد. برای همین باید به محض قرار گرفتن در معرض نمک دستها را به خوبی بشورید. همچنین کلر موجود در آب استخر هم میتواند باعث از بین رفتن روکش طلا شده و پوست را در معرض مستیقم با آلیاژهای نقره، نیکل و مس موجود در طلا قرار دهد.
هنگامی که مواد آرایشی حاوی ترکیبات شیمیایی سختتر از فلزات موجود در جواهرات، با آنها تماس پیدا میکنند باعث ایجاد یک پدید به نام " درموگرافیسم سیاه " میشوند، که به معنی " نوشته های سیاه روی پوست " است. این امر یکی از شایعترین راههایی که باعث ایجاد لکههای سیاه بر روی پوست میشود. متداولترین ترکیباتی که در لوازم آرایشی هستند و باعث این اتفاق میشوند شامل؛ اکسید روی، دی اکسید تیتانیوم، اکسید فریک و کالامین میباشند. اکسید روی یک رنگدانه اصلی سفید است که در پنکیک صورت، کرمها و رژ لب استفاده میشود. اخیرا دی اکسید تیتانیوم جایگزین آن شده است، که میتواند به همان اندازه برروی جواهرات اثر گذار باشد. ذرات این مواد آرایشی وقتی روی پوست باقی بمانند، مانند کاغذ سمباده عمل میکنند. این امر باعث ساییدگی جواهرات زیبای شما میشوند. این مواد در واقع فلزات نرم موجود در جواهرات شما از جمله طلا، نقره، پلاتین و نیکل را ساییده و روسوباتی را روی پوست باقی میگذارند، این رسوبات سیاه بوده و به راحتی با آب و صابون از بین میروند.
وجود ذرات ساینده در مواد شوبنده میتواند باعث تجزیه سریعتر فلزات بکار رفته در جواهرات شما و در نتیجه سیاه شدن پوست شوند. حتی مواد غذایی مانند آبلیمو که حالت اسیدی دارند نیز میتوانند باعث این اتفاق گردند. ترکیبات موجود در مواد شیمیایی یا مواد غذایی با گذشت زمان به یک ساینده ملایم برای طلا تبدیل میشوند، در این میان فقط مقداری رطوبت و تعریق کافیاست تا بر روی طلا تاثیر گذاشته و باعث سیاه شدن طلا و پوست شما شوند.
در قدیم که علت اصلی هر اتفاق به صورت علمی مشخص نبود، این باور وجود داشت که اگر بعد از استفاده از طلا، لکههای سیاهی روی بدن ایجاد شود نشانه کمبود آهن است. امروز به لطف تحقیقات دانشمندان میدانیم که کم خونی و فقر آهن و همچنین استفاده از برخی داروها موجب اسیدی شدن خون میشوند. در این صورت PH خون افزایش می یابد که در نتیجه این اتفاق بدن با آلیاژهای موجود در طلا مانند مس و نیکل به راحتی واکنش نشان داده و باعث سیاه شدن پوست میشوند.
درماتیت تماسی یکی دیگر از علل سیاه شدن پوست به دلیل واکنش با مس و نیکل موجود در طلا میباشد. درماتیت یا دراماتیت تماسی یک واکنش آلرژیک و حساسیت به طلا است که به زبان سادهتر این گونه تعریف میگردد: سیستم ایمنی بدن به محض تماس با چیزی، مانند طلا، جواهرات حاوی نیکل، سگک کمربند و .. گمان میکند که بدن مورد حمله قرار گرفته و از خود عکسالعمل نشان میدهد که به شکل کهیر، اگزما، خارش پوست و ... ظاهر میشود. این مشکل معمولا بعد از چند روز یا چند هفته بهبود پیدا میکند ولی در موارد حاد باید به پزشک مراجعه شود.
علاوه بر موارد گفته شده یکی از شایعترین علتهای سیاه شدن پوست دست میتواند عیار پایین طلای شما باشد، هر چه عیار طلا پایینتر باشد احتمال گذاشتن رد سیاه بیشتر است. این رد بیشتر به دلیل ناخالصی و یا در واقع همان درصد بیشتر آلیاژهای مس و نیکل نسبت به طلا میباشد. در ایران استاندارد طلا عیار 18 است اما بعضا برخی از طلا سازان برای پایین آوردن قیمت طلا از عیار پایینتر استفاده میکنند که بدان معنی است که میزان خلوص طلای بکار رفته در زیور ساخته شده کم بوده و در عوض میزان آلیاژهای دیگر مانند نقره و مس و نیکل بیشتر است، که این امر خود، احتمال سیاه شدن را بالا میبرد. طلاهایی که عیار 14 یا 12 یا 10 دارند از این دسته میباشند. البته این بدان معنی نیست که طلاهایی که با عیار 18 ساخته میشوند موجب سیاه شدن پوست نمیگردند، بلکه در دراز مدت که آبکاری طلا از بین میرود هم ممکن است این اتفاق برای این طلاها هم بیافتد ولی دیرتر از طلاهای عیار پایین رخ میدهد.
دلیل دیگری که خیلی میتواند تاثیرگذار باشد؛ آبکاری نامناسب طلا است. اگر کیفیت آبکاری مناسب نباشد، سبب سیاه شدن طلای شما میشود و تنها راه حل آن آبکاری مجدد است.
عوامل جانبی دیگری هم وجود دارند که میتوانند باعث شوند که به مرور زمان روکش طلا خورده شود و درنهایت باعث سیاه شدن پوست گردند.آنتی بیوتیکها، باقی مانده مواد صابونی، عطرها و انواع ادکلن و حتی پختن غذا میتواند باعث ایجاد واکنشهای آلرژیک و شیمیایی شود و در نهایت شما شاهد سیاه شدن پوست خود توسط طلا خواهید بود.
حال که با عواملی که باعث سیاه شدن طلا و در نهایت پوستتان می شود آشنا شده اید، برای این که بتوانید از این اتفاق جلوگیری کرده و یا آن را به تعویق بیاندازید. در زیر چند راهکار به شما ارائه میدهیم.
دو روش خانگی برای تمیز کردن طلا وجود دارد که میتوانید به راحتی طلای سیاه شده را تمیز کنید تا جلوهای مثل روز اول را داشته باشد. روش اول استفاده از آمونیاک و روش دوم استفاده از جوش شیرین است، که در اینجا هر دو روش را به شما آموزش میدهیم.
برای انجام این روش تنها نکتهای که باید در نظر بگیرید این است که تمام مراحل را با صبر و با دقت زیاد و طبق دستور انجام دهید تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
این روش به دلیل در دسترس بودن جوش شیرین بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
پس از انجام تمام مراحل فوق به خاطر داشته باشید حتما به مدت 5 الی 10 دقیقه طلا را در معرض هوای آزاد قرار دهید تا به طور کامل خشک شده و اثری از رطوبت بر روی آن باقی نماند.
نکته بسیار مهم :
به این موضوع نیز حتما توجه کنید که این روشها برای جواهرات تزئین شده با سنگهای قیمتی، اصلا مناسب نیستند و میتواند به درخشش با استحام سنگهای جواهر شما آسیب بزنند. برای پاک کردن جواهرات نگین دار، حتما از یک جواهرساز کمک بگیرید.
برای براق کردن طلا در خانه میتوان از روشهای زیر استفاه کرد:
در این روش درون یک لیوان آب گرم چند قطره مایع ظرفشویی میریزیم و طلا را به مدت 15 تا 30 دقیقه در آن قرا میدهیم، سپس با مسواک میتوانیم تمام درزها یا برشهایی که طلا دارد را تمیز کنیم. بعد از این مرحله طلا را پاک کرده و آن را با آب گرم آبکشی میکنیم و با یک حوله یا دستمال نرم و بدون پرز خشک میکنیم.
برای نظافت و ضدعفونی کردن طلا، آب جوش را در ظرفی ریخته و تا زمانی که آب سرد شود، طلا را در درون آن قرار میدهیم و سپس طلا را آبکشی و خشک میکنیم. برای جلا دادن و یا براق کردن طلا میتوانیم ازالکل استفاده کنیم، اما استفاده از الکل فقط برای طلاهایی که دارای نگین نباشند مناسب است. زیرا الکل میتواند باعث شل شدن نگین شود.
نکته مهم :
باید به این نکته نیز دقت کنیم که از مواد سفیده کننده برای براق کردن طلا استفاده نکنید، زیرا هر مادهای که دارای کلر باشد، میتواند رنگ طبیعی طلا را از بین ببرد. برخی تصور میکنند که اسیدهای رقیق مانند آبلیمو میتواند طلا را تمیز کند. اما این یک راهکار غلط است. زیرا هر نوع مادهای که دارای اسید باشد، میتواند طلا را خراب کند. یکی از بزرگترین و مخربترین دشمنهای طلا جیوه است. نباید طلا را در نزدیکی وسایلی مانند دماسنج که جیوه در آنها وجود دارد، قرار داد.
راههای متفاوتی برای از بین بردن رد سیاهی پوست وجود دارد، گاهی اوقات شست و شو با آب خالی هم میتواند لکه سیاه را از بین ببرد و آن را پاک کند، اما اگر نرفت و جای آن همچنان روی پوستتان باقی مانده بود، میتوانید از شویندههای مناسب مخصوص دست و بدن نیز استفاده کنید. نکتهی جالب اینجاست که با انواع آرایش پاک کنها و شیرپاک کنها نیز میتوان به خوبی رد سیاهی را پاک و از بین برد.
همانطور که متوجه شدید دلایل زیادی برای ایجاد لکه سیاه بر روی طلا و پوست بدن وجود دارد، که به راحتی هم قابل پیشگیری و جبران هستند و جای نگرانی وجود ندارد. پس اگر طلای شما باعث سیاه شدن پوست تان شد نگران عدم مرغوبیت آن نباشید بلکه باید به فکر استفاده صحیح از طلا و نگهداری آن باشید. این موضوع را هم در نظر داشه باشید سیستم واکنش هر فرد به فلزات و آلیاژهای طلا با فرد دیگر متفاوت است و از طرف دیگر اگر یک قطعه طلا پوست شما را سیاه کند دلیل بر این نیست که روی پوست همه این واکنش را نشان میدهد. برای این که خیالتان از بابت سیاه شدن راحت باشد بهتر است از جواهرات و طلا با عیار بالا مثل عیار 18 استفاده نمائید. تا احتمال سیاه شدن آن کمتر باشد.