همه چیز درباره ی فاکتور طلا

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در کنار تمام خوبی‌ها و زیبایی‌هایش، تیرگی‌های فراوانی هم دارد. تیرگی‌هایی نظیر کلاهبرداری‌های متعدد در همه زمینه‌ها که طی چند سال اخیر به‌شدت افزایش یافته است. یکی از زمینه‌هایی که کلاهبرداری در آن زیاد به چشم می‌خورد، خرید و فروش طلا و جواهر است. به همین دلیل بسیاری از افراد در خرید و فروش طلا بسیار دقت کرده و نهایت وسواس را به خرج می‌دهند. مانند دقت در تهیه فاکتور طلا که اهمیت آن دست کمی از خود طلا ندارد. برخی از افراد تصور می‌کنند که فاکتور طلا اهمیت زیادی ندارد و صرفا یک تکه کاغذ است که مشخصات طلا روی آن یادداشت می‌شود؛ اما باید گفت که فاکتور طلا سندی کوچک برای نشان‌دادن مالکیت مصنوعات طلاست. به‌عبارت دیگر این روزها که قیمت طلا سر به فلک کشیده، اهمیت فاکتور طلا بیشتر از خود طلاست و نشان‌دهنده اصل‌بودن طلای خریداری‌شده است. فاکتور طلا همچنین نشان می‌دهد که آن طلاجات، خدایی نکرده سرقتی یا دزدی نیست و مالکش خود فرد است. حال شاید بگویید که با وجود دزدی و کلاهبرداری‌های متعدد، ساختن فاکتور تقلبی و جعلی کار سختی نیست. بله، تعداد فاکتورهای جعلی که در بازار طلا در حال دست‌به‌دست‌شدن است، کم نیست و افراد عادی اغلب متوجه این موضوع نمی‌شوند؛ اما در این نوشته قصد داریم چند نکته کوچک و مهم درباره فاکتور طلا را به شما بگوییم تا بتوانید به‌راحتی فاکتورهای جعلی طلا را شناسایی کنید و گیر شیادان نیفتید. بنابراین اگر می‌خواهید جزو آن دسته از افراد باشید که با خیالی راحت طلا را بخرید و راهی منزل شوید، تا انتهای این نوشته همراه ما باشید.

فاکتور طلا چه اهمیتی دارد؟

طبق قانونی که اتحادیه طلا و جواهر صادر کرده است، ارائه فاکتور طلا به خریداران توسط تمام طلافروشی‌ها الزامی است. وزن طلا نیز در این موضوع هیچ تاثیری ندارد؛ فروشنده حتی برای طلایی با وزن کمتر از یک گرم نیز باید فاکتور فروش صادر کند. حتی اگر فروشنده هم این موضوع را فراموش کرد، خریداران باید هنگام خرید طلا تقاضای فاکتور کنند و در حفظ و نگه‌داری آن کوشا باشند. فراموش نکنید که در صورت خرید طلا و محصولات آن به‌عنوان هدیه، فاکتور را به نام صاحب هدیه تهیه کنید. زیرا اگر روزی تصمیم به فروش آن قطعه طلا گرفت، مشکلی نداشته باشد. با همه این گفته‌ها، حال این پرسش به‌وجود می‌آید که چرا فاکتور طلا به این اندازه اهمیت دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که اگر طلایی بخرید و فاکتوری نداشته باشید، تبعاتی برای شما خواهد داشت. در ادامه به چند نمونه از این تبعات اشاره می‌کنیم.

یکی از تبعاتی که در رابطه با طلاهای بدون فاکتور وجود دارد، این است که خریداری میان واحدهای مجاز طلافروشی ندارند. چراکه هر طلافروش برای ضمانت طلایی که می‌فروشد، فاکتور صادر می‌کند. یعنی در قالب یک نوشته کتبی و مستند اعلام می‌کند که مسئولیت اصل یا تقلبی‌بودن طلای فروخته‌شده را بر عهده دارد. باید این نکته را در نظر داشته باشید که در اکثر مواقع تشخیص اصل یا تقلبی‌بودن طلا توسط خریدار امکان‌پذیر نیست یا به‌سختی انجام می‌شود؛ اما طلافروش‌ها با ارائه فاکتور، تمام مسئولیت اصل‌بودن طلا را به‌عهده می‌گیرند. اگر غیر این موضوع ثابت شود، فروشنده باید به اتحادیه طلا و جواهر پاسخگو باشد. البته هر 2 ماه یک‌بار بازرس اتحادیه طلا و جواهر سراغ کنترل و نمونه‌برداری از طلاهای تمام واحدهای طلافروشی می‌رود تا طلای تقلبی ساخته و به مشتری فروخته نشود. با این حال از ضرورت و مزیت وجود فاکتور برای طلا کم نمی‌شود. در واقع در فاکتور علاوه بر آن که عیار و مشخصات طلا قید می‌شود، مارک سازنده طلا نیز مشخص است. همین موضوع نشان‌دهنده هویت فروشنده است.

بخش های اصلی یک فاکتور طلا

لازمه معتبربودن یک فاکتور طلا، آن است که تمام خصوصیات طلا و اطلاعات ارتباطی طلافروش در آن ذکر شود. مثلا شماره تماس و آدرس دقیق فروشگاه همراه کدپستی محل و آدرس همه شبکه‌های اجتماعی یا وب‌سایت مربوط به مغازه و دیگر اطلاعات ارتباطی طلافروش را دربرگیرد. ما در ادامه چند نکته مهم که حتماً باید در فاکتور طلا قید شود را به شما می‌گوییم و یک نمونه فاکتور معتبر را نشانتان می‌دهیم تا هنگام خرید طلا بتوانید به‌راحتی تمام جزئیات آن را با فاکتوری که طلافروش به شما می‌دهد، چک کنید.

نمونه یک فاکتور طلا معتبر

یک فاکتور معتبر از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

·سربرگ فاکتور

سربرگ، اولین و مهم‌ترین بخش یک فاکتور طلاست. نام طلافروش، آدرس فروشگاه، تلفن تماس و لوگو طلافروشی باید در بخش سربرگ وجود داشته باشد. البته سریال یا شماره فاکتور نیز یکی از موارد مهمی است که در بخش سربرگ قرار می‌گیرد.

·مشخصات خریدار

نام خانوادگی و شماره موبایل خریدار در بخش مشخصات خریدار نوشته می‌شود. البته برخی طلافروشان برای اطمینان بیشتر و انجام امور مالیاتی، کد ملی خریدار را هم در این قسمت یادداشت می‌کنند.

·نام کامل محصول خریداری شده

یکی دیگر از مواردی که در فاکتور طلا اهمیت زیادی دارد، درج نام کامل محصول خریداری‌شده است. به همین دلیل طلافروش باید به طور دقیق نام محصول را در فاکتور درج کند و از ذکر تمام جزئیات امتناع نکند.

·قیمت روز طلا

قیمت یک گرم طلای آب‌شده ۱۸عیاری که سود و اجرت ندارد، همان قیمت روز طلاست. اکثر زرگرها «مظنه» را به‌جای قیمت طلای ۱۸ عیار می‌نویسند. مظنه قیمت یک مثقال طلای ۱۷ عیار (۷۰۵) است. از این رو طلافروش در فاکتور مظنه را یادداشت می‌کند و زیر آن خط می‌کشد. سپس عدد ۷۰۵ را زیر خط کشیده‌‌شده، می‌نویسد. البته بعضی از فاکتورهای طلا چنین بخشی را ندارند که قابل چشم‌پوشی است. چراکه فروشندگان معتقدند این قسمت باعث سردرگمی خریدار شده و آن را با قیمت‌های نهایی اشتباه می‌گیرند.

·عیار

برای آن که خریدار بهتر و راحت‌تر فاکتور طلا را درک کند، فروشنده عیار طلای فروخته‌شده را در فاکتور یادداشت می‌کند. معمولاً عدد ۷۵۰ یا ۱۸ را در این قسمت می‌نویسند.

·فی اجرت

فی اجرت درواقع همان کارمزد یا اجرت ساخت محصول خریداری‌شده است که به نوع و پیچیدگی ساخت هر محصول بستگی دارد و برای هر کالا منحصربه‌فرد است.

·سود تک فروشی

اتحادیه طلا و جواهر برای تمام فروشندگان طلا و جواهر مبلغ مشخصی را به‌عنوان سود تک‌فروشی تعیین کرده است. این مقدار ۷% است و هیچ فروشنده‌ای نباید بیشتر از این درصد سود دریافت کند. در صورتی که عدد سود بیش از این مقدار باشد، تخلف محسوب می‌شود و شما می‌توانید این مورد را به اتحادیه گزارش دهید. البته بعضی طلافروشان برای رقابت با دیگر همکاران خود، سودشان را کمتر از 7 درصد درنظر می‌گیرند که کاملا اختیاری است و به خود طلافروش بستگی دارد.

توجه داشته باشید که برخی طلافروش‌ها، اجرت و سود تک فروشی و قیمت یک گرم طلای آب‌شده را باهم جمع کرده و به‌عنوان قیمت یک گرم طلا در فاکتور ذکر می‌کنند. اگر هنگام خرید طلا با چنین حالتی برخورد کردید، حتما دقت کنید که قیمت یک گرم طلای آب‌شده یا مظنه در فاکتور درج شود.

·متعلقات طلا

ممکن است طلای خریداری‌شده شما یک دستبند چرم یا گردنبند سنگی باشد. در این حالت قیمت سنگ یا چرم به‌کاررفته در زیورآلات شما باید به‌صورت جداگانه در بخش متعلقات طلا ذکر شود.

·مالیات بر ارزش افزوده

در حال حاضر و طبق قانون کشوری، 9درصد مالیات به‌ازای فروش هر نوع خدمت و کالایی روی کل مبلغ فاکتور اضافه می‌شود. فروشنده باید این مالیات را از خریدار بگیرد تا به صورت فصلی به اداره مالیات گزارش و پرداخت کند. به صورت کلی باید این مالیات روی اجرت کار گرفته شود؛ اما معمولاً روی کل قیمت طلا حساب می‌شود.

·قیمت نهایی پرداختی

فاکتور طلا نیز مانند فاکتور دیگر اجناس است. از این جهت که فروشنده باید قیمت نهایی محصول را به صورت حروف و عدد در فاکتور یادداشت کند.

·مهر و امضا طلافروشی

مهر و امضا طلافروشی مهم‌ترین بخش فاکتور است. چراکه مهر فروشنده تا حدودی اعتبار آن طلافروشی را نشان می‌دهد. این مهر شامل نام طلافروشی (به صورت لوگو)، آدرس و شماره تماس می‌شود و از این جهت اهمیت زیادی دارد. درنتیجه حواستان به این موضوع باشد و طلافروش را ملزم به انجام این کار کنید.

شاید هنگام خرید طلا با این موضوع روبه‌رو شده باشید که برخی از فروشندگان فاکتورهای چاپ‌شده تحویل می‌دهند. معمولا این دسته از فروشندگان از نرم‌افزارهای حسابداری مخصوص طلا و جواهر استفاده می‌کنند. باید بگوییم دستی یا کامپیوتری‌بودن فاکتور اهمیتی ندارد؛ تنها چیزی که مهم است، رعایت 11 اصل ذکرشده با تمام جزئیات و اصول روی فاکتور است. زمانی که یک فاکتور طلا برخی از این 11 اصل مانند اجرت، عیار و… را نداشته باشد، فاقد اعتبار است و در صورت وجود مشکل، فروشنده می‌تواند هیچ موردی را گردن نگیرد. بنابراین در نهایت شما متضرر می‌شوید.

خرید طلا بدون فاکتور ممنوع

طبق صحبتی که‌ رئیس اتحادیه طلا و جواهر داشته است، تمام فروشندگان طلا در هر شرایطی باید هنگام فروش فاکتوری معتبر برای خریدار صادر کنند. بنابراین هیچ توجیهی برای عدم ارائه فاکتور قابل قبول نیست. اگر هر زمان با طلافروشی برخورد کردید که از دادن فاکتور امتنا کرد یا فاکتور ناقصی به شما تحویل داد، همان جا طلا را بگذارید و از مغازه خارج شوید. در صورت گزارش این تخلف به اتحادیه نیز از ضرر افراد دیگری که به این فروشگاه مراجعه می‌کنند، جلوگیری خواهید کرد. این قبیل فروشنده‌ها معمولا ریگی به کفششان دارند که نمی‌خواهند مدرک به دست کسی بدهند. اگر صحت این موضوع ثابت شود، حتی امکان پملب واحد متخلف نیز وجود دارد؛ اما اگر طلا را بدون فاکتور بخرید و پس از آن برای هرگونه مشکل یا خسارتی اقدام کنید، دیگر راهی برای پیگیری موضوع وجود ندارد و کوتاهی از خود شماست.

فاکتور طلا برابر است با خود طلا

با تمام این گفته‌ها، اکنون متوجه شدیم که ارزش فاکتور دست کمی از خود طلا ندارد؛ حتی شاید مهم‌تر هم باشد. حتی اگر پر زرق و برق‌ترین طلا و جواهرات را داشته باشید، تا زمانی که فاکتور خریدی برایشان نداشته باشید، کسی خریدار آن‌ها نیست. به همین دلیل توصیه می‌کنیم هنگام خرید طلا و بعد از آن، مراقب فاکتورش باشید و آن را در جایی مطمئن نگه‌داری کنید تا در زمان نیاز، به‌راحتی کار شما را راه بیندازد. حتی پیشنهاد می‌کنیم از فاکتورهایتان عکس بگیرید. در این حالت حتی اگر فاکتور طلایتان را گم کردید یا به هر دلیل آن را از دست دادید، حداقل عکسی از آن داشته باشید تا گواهی بر اصل‌بودن کالای شما باشد. این حرکت احتمالا هنگام فروش و تعویض طلاهایی که دیگر به آن‌ها نیاز ندارید، اعتماد طلافروش را جلب می‌کند و شما را از دردسر نجات می‌دهد.

کمی قبل‌تر هم گفتیم که اگر طلایی را به‌عنوان هدیه یا کادو برای شخصی می‌خرید، بهتر است فاکتور آن قطعه طلا را هم به نام خود شخص دریافت کنید و حتماً آن را با قطعه طلا به او بدهید. شاید با خود بگویید که آن شخص از این طریق بهای هدیه شما را متوجه می‌شود و این موضوع را امری ناپسند می‌داند؛ اما باید بگوییم که طلا در هر حالت، هدیه‌ای ارزشمند است و لحظه به لحظه به ارزش آن افزوده می‌شود. بنابراین با ارائه فاکتور، هدیه گران‌بهای خود را باارزش‌تر کرده‌اید و به آن شخص هم احترام گذاشته‌اید.

توصیه دیگری که در رابطه با فاکتور طلا داریم، این است که آن را دور از محل نگه‌داری طلاهای خود قرار دهید. دلیل این صحبتمان چیست؟ چراکه اگر خدایی ناکرده طلاهایتان مورد سرقت قرار گرفت، بتوانید به کمک فاکتورهایشان، راحت‌تر به طلاهای خود دست پیدا کنید. ارزش فاکتور طلا به‌قدری است که جدیدا سارق‌ها قبل از آنکه طلایی را سرقت کنند، به‌دنبال فاکتور آن می‌گردند. چراکه می‌دانند اگر بتوانند طلایی را با فاکتورش سرقت کنند، نان‌شان در روغن است و احتمال گیرافتادنشان بسیار کم می‌شود. پس خواهشمندیم هم طلا و هم فاکتور خود را در جایی مطمئن و البته جدا از هم نگه‌داری کنید.

عاقبت خرید طلای بدون فاکتور

ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که برای یک طلافروش خرید طلا با فاکتور یا بدون فاکتور چه فرقی دارد؟ مگر نه اینکه در نهایت طلای خریداری‌شده را به کوره‌های ذوب طلا می‌فرستند و سود خود را برمی‌دارند؟ باید در جواب بگوییم که این فقط بخشی از ماجراست. اولا که همه طلاهای خریداری‌شده توسط طلافروش مستقیم به کوره نمی‌روند. درواقع برخی از آن‌ها که تمیز و مرتب باشند، دوباره تحت عنوان «طلای مستعمل» یا «طلای دست دوم» به‌فروش می‌رسند. طلای مستعمل به طلایی گفته می‌شود که اجرت ساخت به آن تعلق نمی‌گیرد و قیمت مناسب‌تری نسبت به طلای نو دارد. بنابراین شکی نیست که طلای دست دوم نیز مشتری‌های زیادی دارد و طلافروشان به‌راحتی از هر طلایی نمی‌گذرند.

حال فرض کنید که طلافروشی تصمیم به خرید طلاهای بدون فاکتور گرفت. اگر بدشناسی درب خانه‌اش را بزند، چه می‌شود؟ یعنی اگر یک درصد فردی که بدون فاکتور طلا می‌فروشد، سارق باشد و آن طلاها سرقتی، چه بلایی سر طلافروش می‌آید؟ حال به این فکر کنید که سارق دستگیر شود و بعد از اعتراف به جرم خود، آدرس طلافروشی که طلاهای بدون فاکتور را از او خریداری کرده است، در اعتراف‎نامه‌اش بنویسد؛ در این صورت تکلیف آن طلافروش بخت‌برگشته چیست؟ شکی نیست که طلافروش دادگاهی شده و به جرم خرید و فروش جنس سرقتی و بدون فاکتور مجازات می‌شود. به همین دلیل اکثر طلافروشان دور این موضوع را خط کشیده‌اند و سراغ طلاهای بدون فاکتور هرچند با سود زیاد نمی‌روند. مگر آن که مشتری از آشنایان و بستگانش باشد و او را بشناسد. در این صورت اگر مطمئن باشد که آن طلا سرقتی یا قاچاق نیست، شاید دست به خرید بزند.

بگذارید اتفاقی که چند وقت پیش برای یکی از همکاران ما در همین زمینه افتاد را برایتان تعریف کنیم. حدود 6 ماه پیش، فردی با 230 گرم طلا وارد گالری او شده و قصد فروش طلاها را داشت. انواع سرویس طلا، گوشواره و النگو داخل این طلاها بود که با یک حساب سرانگشتی حدود ۸۷ میلیون تومان قیمت داشت. او از صاحبان طلا درخواست فاکتور کرد. سرویس طلا و موارد بزرگ‌تر فاکتور داشتند؛ اما چند ایراد در فاکتورها وجود داشت. اول این که نام خریدار و شماره تلفن فاکتورها با یکدیگر متفاوت بود؛ در حالی که صاحب آن مدعی بود که شخص خودش آن طلاها را خریداری کرده است. مورد بعدی تفاوت وزن چشمگیر یکی از النگوها با وزن نوشته‌شده درون فاکتور بود. مورد آخر هم نداشتن فیلد اجرت و کارمزد در یکی از فاکتورها بود. خوشبختانه همکار ما به تقلبی‌بودن فاکتور پی برد و قبل از بررسی طلاها از خرید آن‌ها منصرف شد؛ اما ساعتی طول نکشید که نیروهای کلانتری واقع در پاساژ، شخص خاطی را در فروشگاه یکی دیگر از همکاران دستگیر کردند.

چگونه طلای بدون فاکتور خود را بفروشیم؟

اکنون نوبت پاسخ به یک سوال مهم است؛ آن هم این است که تکلیف طلاهای بدون فاکتورمان چه می‌شود؟ بدون‌شک تعداد زیادی از افراد، قطعه طلایی بدون فاکتور در خانه دارند که یا فاکتور آن را گم کرده‌اند یا آن قطعه طلا هدیه بوده و فاکتوری به دستشان نرسیده است. با این وضعیت چاره کار چیست؟ اگر در این حالت تصمیم به فروش طلا گرفتید، باید طبق بیانیه رئیس اتحادیه طلا و جواهر عمل کنید. طبق این بیانیه افراد می‌توانند به طلافروشی‌های زیر نظر اتحادیه که از آن‌ها چندین بار طلا خریده‌اند، مراجعه کنند. طلا فروش هم باید نشانی و مشخصات کامل و معتبر فرد را ثبت کند تا در صورت بروز هر گونه مشکل، صاحب طلا را برای پاسخگویی احضار کنند. البته ناگفته نماند که هر طلافروشی زیر بار این کار نمی‌رود. بنابراین از چندین طلافروشی سوال کنید تا ببینید کدام یک حاضر است طلای بدون فاکتور شما را با آن شرایط و به قیمت روز خریداری ‌کند. البته اگر بتوانید طلافروشی بیابید که از آشنایانتان باشد و به شما اعتماد داشته باشد، می‌توانید بدون دردسر طلای بدون فاکتور خود را بفروشید. مثلا طلافروشی نزدیک خانه یا محل کارتان معمولا بهترین گزینه برای فروش طلای بدون فاکتور محسوب می‌شوند.

صدور فاکتور برای جواهرات

گرفتن فاکتور برای جواهرات به اندازه فاکتور طلا اهمیت دارد و الزامی است. تنها فرقی که فاکتور طلا با فاکتور جواهر دارد، این است که باید در فاکتور جواهرات علاوه بر مشخصات کامل طلا، مشخصات دقیق سنگ‌های به‌کاررفته در آن قطعه جواهر هم ذکر شود. مثلا وزن و رنگ سنگ‌ها باید با دقت و جزئیات یادداشت شوند. البته در صورتی که سنگ جواهر درشت و به اصطلاح چند قیراطی باشد، احتمالا شناسنامه‌ای جدا برای آن سنگ تنظیم می‌شود.

سخن پایانی

در این نوشته سعی کردیم شما را با فاکتور طلا آشنا کنیم و از اهمیت داشتن طلا با فاکتور صحبت کردیم. باید این نکته را آویزه گوشتان کنید که اهمیت و ارزش فاکتور طلا کمتر از خود طلا نیست. به خصوص اگر طلا و جواهر خود را علاوه بر استفاده زینتی، به چشم سرمایه هم ببینید. در نتیجه همان طور که هنگام خرید طلا به اصل یا تقلبی‌بودن و عیارش اهمیت می‌دهید، باید درباره فاکتورش هم حساس باشید و از اعتبار و درستی فاکتور طلا اطمینان حاصل کنید. حتما دقت داشته باشید که ۱۱ مورد ذکرشده در فاکتورتان رعایت شده باشد. در غیر این صورت، فاکتورتان غیراستاندارد و فاقد اعتبار است. حال شما بگویید که اگر قصد خرید طلا از فروشگاهی را داشته باشید که فروشنده از دادن فاکتور امتنا کند یا فاکتور ناقص به شما تحویل دهد، چه می‌کنید؟ حاضرید طلا را بخرید؟ یا قید آن طلا و جواهر را زده و از فروشگاه خارج می‌شوید؟ آیا تاکنون تجربه‌ای مشابه داشته‌اید؟ خوشحال می‌شویم تجربه‌ها و نظراتتان را درباره فاکتور طلا بشنویم.